Sut y cafodd pobl yng Nghymru eu holi am y newidiadau sydd ar y gweill yn y Senedd?

Cyhoeddwyd 02/07/2025   |   Diweddarwyd Ddiwethaf 08/07/2025

Mae’n bosibl eich bod wedi clywed y bydd etholiad nesaf Senedd Cymru, a gaiff ei gynnal ar 7 Mai 2026, yn wahanol i etholiadau’r gorffennol, ond beth fydd yn newid?

 

Dyma ganllaw cyflym:

  • 96 Aelod
    O’r etholiad ym mis Mai 2026, bydd gan y Senedd 96 o Aelodau yn lle 60.
  • System bleidleisio newydd
    Bydd gan bawb 16+ oed un bleidlais, i ddewis plaid wleidyddol neu ymgeisydd annibynnol.
  • Etholaethau newydd
    Bydd gan Gymru 16 o etholaethau. Bydd chwe Aelod yn cael eu hethol ym mhob etholaeth.

 

Pam fydd y newidiadau hyn yn digwydd?

Mae'r Senedd wedi bod ar daith hir ers ei sefydlu 25 mlynedd yn ôl. Mae ganddi bellach fwy o bwerau i ddeddfu ar bethau sy'n effeithio ar eich bywyd bob dydd, fel ysbytai, addysg a thrafnidiaeth.

Bydd cael 96 o Aelodau yn cynyddu gallu’r Senedd i graffu ar wariant a chynlluniau Llywodraeth Cymru, a’u herio.  Bydd hefyd yn golygu y bydd y Senedd yn debycach i wledydd eraill o faint tebyg i Gymru, fel yr Alban, sydd â 129 o Aelodau, a Gogledd Iwerddon, sydd â 90.

Ar ôl yr etholiad, bydd chwe Aelod yn eich cynrychioli chi, gan roi mwy o ddewis i chi o ran y bobl y gallwch gysylltu â hwy os oes gennych broblem neu bryder.

 

Pwy wnaeth y penderfyniad bod angen newid?

Cafodd y gyfraith sy’n rhoi’r newidiadau hyn ar waith yn y Senedd ei chynnig gan Lywodraeth Cymru. Roedd y cynigion yn seiliedig ar argymhellion y Pwyllgor Diben Arbennig ar Ddiwygio'r Senedd, a gafodd eu cyhoeddi yn 2022.

Gwnaeth y Pwyllgor ystyried 20 mlynedd o waith ymchwil blaenorol, gan gynnwys y canlynol:

Roedd yr holl adroddiadau hyn yn cydnabod yr angen am newid a thwf.

 

A gafodd pobl yng Nghymru eu holi ynghylch y newidiadau?

Mae'r newidiadau i'r Senedd wedi bod yn destun nifer o ymgynghoriadau cyhoeddus.

Gadewch inni edrych yn agosach at y sefyllfa:

 

Sut y gallaf gael rhagor o wybodaeth?

Gwybodaeth gyffredinol

Etholaethau newydd

System bleidleisio newydd