Sail gadarn ar gyfer pwyllgorau o'r radd flaenaf – Pwyllgor Busnes y Cynulliad yn cytuno ar strwythur arfaethedig i'r pwyllgorau a gweithdrefnau i ethol cadeiryddion
Mae’r Pwyllgor Busnes Cynulliad Cenedlaethol Cymru wedi cytuno ar strwythur newydd arfaethedig i'r pwyllgorau a gweithdrefnau ar gyfer ethol cadeiryddion pwyllgorau. Bydd y Cynulliad cyfan yn trafod y ddau gynnig yn y Cyfarfod Llawn ar 28 Mehefin.
Mae'r strwythur yn cynnwys saith pwyllgor polisi a deddfwriaeth ar y cyd a chwe phwyllgor arbenigol.
“Mae'r system yn cwmpasu holl gyfrifoldebau Gweinidogion Cymru a'r holl feysydd cymhwysedd sydd wedi'u datganoli,” meddai Elin Jones AC, Llywydd y Cynulliad.
“Rydym wedi ceisio rhannu'r gwaith yn fwy cytbwys er mwyn sicrhau ein bod yn rhoi'r sylw sydd ei angen i bob agwedd ar bolisi. Rydym wedi cynnwys pwyllgor wrth gefn yn y strwythur am y tro cyntaf hefyd, fel y gallwn ymateb yn gyflym i faterion newydd ac adegau prysur yn y rhaglen ddeddfwriaethol.
“Ynghyd â'n gweithdrefnau newydd ar gyfer ethol cadeiryddion sy'n rhoi mwy o awdurdod ac annibyniaeth i gadeiryddion pwyllgorau, mae'r strwythur hwn yn gosod sail gadarn a fydd yn ein galluogi i gyflawni nod Comisiwn y Cynulliad o ddarparu gwaith craffu trylwyr ac ystyrlon.”
Dyma brif nodweddion y gweithdrefnau newydd ar gyfer ethol cadeiryddion:
- Yn y Cyfarfod Llawn, bydd y Cynulliad yn cytuno ar ba swyddi cadeirio i'w dyrannu i ba grwpiau gwleidyddol.
- Yna, yn y Cyfarfod Llawn, caiff Aelod enwebu Aelod arall o'i grŵp i fod yn gadeirydd un o'r pwyllgorau sydd wedi'u dyrannu i grŵp y blaid honno (bydd angen i'r enwebiad gael ei eilio gan Aelod arall o'r grŵp os oes mwy nag 20 Aelod yn y grŵp).
- Os bydd mwy nag un enwebiad ar gyfer swydd gadeirio, neu os bydd unrhyw Aelod yn gwrthwynebu enwebiad unigol yn y Cyfarfod Llawn, cynhelir pleidlais gudd, gan ddefnyddio system o bleidleisio drwy ddewis enwau yn nhrefn blaenoriaeth.
- Ar ôl ethol y cadeiryddion, bydd y Cynulliad yn cytuno ar weddill aelodau'r pwyllgorau.
- Ni fydd modd diswyddo cadeirydd oni bai bod mwyafrif aelodau pwyllgor, yn cynnwys Aelodau o fwy nag un grŵp gwleidyddol, yn pleidleisio i wneud hynny, a bydd eu penderfyniad yn amodol ar gymeradwyaeth y Cynulliad yn y Cyfarfod Llawn.
Bydd y Pwyllgor Busnes yn mynd ati yn awr i drafod amserlen y broses hon, yn dibynnu ar benderfyniad y Cynulliad.
Dyma strwythur y pwyllgorau:
Pwyllgorau Polisi a Deddfwriaeth
Y Pwyllgor Plant, Pobl Ifanc ac Addysg
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): addysg, iechyd a llesiant plant a phobl ifanc Cymru, gan gynnwys eu gofal cymdeithasol.
Y Pwyllgor Newid Hinsawdd, Amgylchedd a Materion Gwledig
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): newid yn yr hinsawdd; ynni; rheoli cyfoeth naturiol; cynllunio; lles anifeiliaid ac amaethyddiaeth.
Pwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): diwylliant; y celfyddydau; yr amgylchedd hanesyddol; y Gymraeg; cyfathrebu; darlledu a'r cyfryngau.
Pwyllgor yr Economi, Seilwaith a Sgiliau
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): datblygu economaidd; trafnidiaeth; seilwaith; cyflogaeth; sgiliau; gwaith ymchwil a datblygu, gan gynnwys technoleg a gwyddoniaeth.
Y Pwyllgor Cydraddoldeb, Llywodraeth Leol a Chymunedau
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): llywodraeth leol; tai; adfywio, cydlyniant a diogelwch cymunedol; trechu tlodi; cyfle cyfartal a hawliau dynol.
Y Pwyllgor Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Chwaraeon
Archwilio deddfwriaeth a dwyn Llywodraeth Cymru i gyfrif drwy graffu ar ei gwariant, ei gweinyddiaeth a'i pholisi yn cwmpasu'r meysydd a ganlyn (ond heb fod yn gyfyngedig iddynt): iechyd corfforol, iechyd meddwl, iechyd y cyhoedd a llesiant pobl Cymru, gan gynnwys y system gofal cymdeithasol.
Y Pwyllgor Polisi a Deddfwriaeth Wrth Gefn
Ystyried unrhyw fater a gyfeirir ato gan y Pwyllgor Busnes.
Pwyllgorau Arbenigol
Y Pwyllgor Materion Cyfansoddiadol a Deddfwriaethol
Cyflawni swyddogaethau’r pwyllgor cyfrifol fel y'u nodir yn Rheol Sefydlog 21 ac ystyried unrhyw fater cyfansoddiadol, deddfwriaethol neu lywodraethol arall sydd o fewn cymhwysedd y Cynulliad neu Weinidogion Cymru, neu sy'n gysylltiedig â chymhwysedd y Cynulliad neu Weinidogion Cymru, gan gynnwys ansawdd deddfwriaeth.
Y Pwyllgor Deisebau
Cyflawni swyddogaethau'r pwyllgor cyfrifol fel y'u nodir yn Rheol Sefydlog 23.
Y Pwyllgor Craffu ar Waith y Prif Weinidog
Craffu ar waith y Prif Weinidog o safbwynt unrhyw fater sy’n berthnasol i’r gwaith o arfer swyddogaethau Llywodraeth Cymru.
Y Pwyllgor Safonau Ymddygiad
Cyflawni swyddogaethau'r pwyllgor cyfrifol fel y'u nodir yn Rheol Sefydlog 22.
Y Pwyllgor Cyfrifon Cyhoeddus
Cyflawni'r swyddogaethau a nodir yn Rheolau Sefydlog 18.2 a 18.3 ac ystyried unrhyw fater arall sy'n ymwneud â pha mor ddarbodus, effeithlon ac effeithiol y caiff adnoddau eu defnyddio wrth gyflawni swyddogaethau cyhoeddus yng Nghymru.
Y Pwyllgor Cyllid
Cyflawni swyddogaethau'r pwyllgor cyfrifol fel y'u nodir yn Rheol Sefydlog 19; swyddogaethau'r pwyllgor cyfrifol fel y'u nodir yn Rheolau Sefydlog 18.10 a 18.11; ac ystyried unrhyw fater arall sy'n ymwneud â Chronfa Gyfunol Cymru.