Pleidlais Pobl Ifanc, Dyfodol Newyddiaduraeth Cymru, Gwella Cynrychiolaeth a Chydraddoldeb: Cyhoeddi Amserlen Senedd Cymru yn yr Eisteddfod rithiol gyntaf

Mae Senedd Cymru yn falch o gyhoeddi heddiw ei rhaglen o sgyrsiau dyddiol fel rhan o ŵyl rithiol gyntaf erioed yr Eisteddfod Genedlaethol, AmGen. Mewn partneriaeth â rhai o sefydliadau blaenllaw Cymru, mi fydd y sesiynau rhithwir yn denu lleisiau ynghyd i drafod a chnoi cil ar drothwy blwyddyn fawr i ddatganoli yng Nghymru, gydag Etholiadau Senedd 2021 ar y gorwel.  

Ymhlith y pynciau trafod bydd gwleidyddiaeth, gwella cynrychiolaeth a chydraddoldeb, datganoli, yr hinsawdd, newyddiaduraeth a’r dyfodol yn dilyn y pandemig. Bydd trafodaeth ar bwnc gwahanol bob dydd, am 2 o’r gloch y prynhawn o ddydd Llun hyd ddydd Sadwrn, 3-8 Awst. 

 

Mae'r sesiynau rhithiol yn agored ac am ddim, gyda gwasanaeth cyfieithu ar y pryd ar gael. Maent yn cael eu llwyfannu ar Zoom yr Eisteddfod Genedlaethol, ac mae cyfle i'r gynulleidfa ofyn cwestiynau.  

Un grŵp a fydd yn hawlio sylw eleni yw’r bobl ifanc 16 ac 17 oed a fydd yn cael pleidleisio yn Etholiadau’r Senedd am y tro cyntaf erioed. Mewn sesiwn ar y cyd a Phrifysgol Aberystwyth ac yng nghwmni pobl ifanc a Llywydd Senedd Cymru, bydd y sgwrs ar brynhawn Iau 6 Awst ar sut y gall y grŵp newydd yma o bleidleiswyr gyfrannu at y broses ddemocrataidd, tu hwnt i daro pleidlais. 

 

Mi fydd y Llywydd, Elin Jones AS, yn rhan o’r drafodaeth, yng nghwmni Ifan Price, Aelod brwd Senedd Ieuenctid Cymru a Sion Evans, athro gwleidyddiaeth Ysgol Bro Morgannwg, gyda Dr Elin Royles o Adran Gwleidyddiaeth Ryngwladol Prifysgol Aberystwyth yn arwain.

  

Meddai Elin Jones AS, Llywydd y Senedd;  “Roedd sicrhau’r hawl i bobl 16 ac 17 oed bleidleisio yn y Ddeddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) yn golygu mwy na gallu pleidleisio mewn etholiad. Ynghyd â dwyn perswâd ar ein pleidleiswyr ifanc i ddefnyddio’u hawl, mae angen sicrhau eu bod nhw’n cyfrannu at ddemocratiaeth mewn ffordd sy’n golygu mwy ac sy’n effeithio ar benderfyniadau y tu hwnt i’r cyfnod etholiadol. Os yw hynny am lwyddo, mae angen i bobl ifanc ein harwain, ac rwy’n edrych ymlaen at fod yn rhan o nifer fawr o sgyrsiau yn eu cwmni yn ystod y misoedd sydd i ddod, wrth i ni baratoi ar gyfer blwyddyn bwysig i Senedd Cymru. 

“Fel arfer yr adeg hon o’r flwyddyn, rydym ni’n paratoi ar gyfer wythnos brysur ar y Maes yn llwyfannu trafodaethau ym Mhabell y Cymdeithasau. Er y bydd hiraeth am y Maes, rhaid canmol dygnwch a dyfeisgarwch trefnwyr gŵyl AmGen, ac rydym yn falch iawn fod Senedd Cymru yn rhan ohoni.”   

Yn y sgyrsiau dyddiol eraill, mi fydd newyddiaduraeth, cydraddoldeb, yr economi, yr hinsawdd a’r celfyddydau yn cael eu trafod, ag effeithiau COVID-19 ar Gymru yn bwnc na ellir ei osgoi. 

 

Mi fydd sesiwn ar y cyd a Race Council Cymru ar brynhawn Mercher, 5 Awst, yn edrych ar gydraddoldeb yng Nghymru a sut mae gwella’r gynrychiolaeth ym mhob agwedd o’n cymdeithas. Mi fydd y sgwrs yn rhannu profiadau personol am hiliaeth a chymdeithas, ac yn edrych gydag egni newydd ar y newid sydd ei angen.  

Yng nghwmni’r newyddiadurwr a’r darlledwr profiadol Betsan Powys cawn ddadansoddi newyddiaduraeth yng Nghymru a’r modd mae ein cyfryngau ni a’r wasg dros y ffin wedi adrodd ar ddatganoli yn ystod argyfwng COVID-19. Mae’r sesiwn, ar brynhawn Llun 3 Awst, wedi ei threfnu ar y cyd ag Ysgol Newyddiaduraeth, y Cyfryngau a Diwylliant Prifysgol Caerdydd a dau fyfyriwr ifanc fydd yn gofyn y cwestiynau: Llion Carbis, sydd newydd dderbyn Gradd Dosbarth Cyntaf mewn Newyddiaduraeth a Chyfathrebu; a Lois Campbell, Aelod Senedd Ieuenctid Cymru sy’n bwriadu astudio Newyddiaduraeth a Chymraeg ym Mhrifysgol Caerdydd ym mis Medi.   

Yn cyflwyno’r sesiynau eraill, ar y cyd â Senedd Cymru, mae Canolfan Llywodraethiant Cymru a fydd yn bwrw golwg ar effaith COVID-19 ar yr economi; trafodaeth am effaith y pandemig ar y celfyddydau gyda Phwyllgor Diwylliant, y Gymraeg a Chyfathrebu’r Senedd; a byddwn yn gofyn cyfrifoldeb pwy yw troi’r llanw ar newid hinsawdd yng nghwmni Aelodau Senedd Ieuenctid Cymru. 

Mae sgyrsiau AmGen Senedd Cymru yn digwydd am 2.00 bob prynhawn, o ddydd Llun i ddydd Sadwrn, 3 – 8 Awst. Mae pob sesiwn yn cael eu cynnal ar Zoom, ac mi fydd y dolenni i'w dilyn yn cael eu gosod ar wefan yr Eisteddfod Genedlaethol a’u rhannu ar gyfryngau cymdeithasol y Senedd @SeneddCymru.   

Mae pob sgwrs yn agored ac am ddim, gyda gwasanaeth cyfieithu ar y pryd ar gael ym mhob un. Mi fydd rhai sesiynau yn cynnig cyfle i fod yn rhan o’r drafodaeth, a chyfle i wylwyr ofyn cwestiwn. Mi fydd pob sgwrs ar gael i'w gwylio eto ar alw.  

Sgwrs gyda Betsan Powys, newyddiadurwr a sylwebydd gwleidyddol profiadol, a chyflwynydd cyfres Pawb a’i Farn S4C. Bydd y sesiwn yn troi sylw at newyddiaduraeth yng Nghymru yn ystod cyfnod COVID-19, yr ymwybyddiaeth o ddatganoli a democratiaeth. Yn llywio’r drafodaeth bydd Sian Lloyd, darlithydd yn y Brifysgol, ac yn holi’r cwestiynau mae dau berson ifanc sydd ar ddechrau dilyn gyrfa yn y maes: Llion Carbis, sydd newydd dderbyn Gradd Dosbarth Cyntaf mewn Newyddiaduraeth a Chyfathrebu ac sy’n gweithio fel ymchwilydd ar brosiectau sy’n dadansoddi sut mae prif ddarlledwyr Prydain yn adrodd am ddatganoli yng nghyd-destun COVID-19 a’r cyfyngiadau cloi; a Lois Campbell, Aelod Senedd Ieuenctid Cymru sy’n bwriadu astudio Newyddiaduraeth a Chymraeg ym Mhrifysgol Caerdydd ym mis Medi.

Ers dechrau'r pandemig, mae Canolfan Llywodraethiant Cymru, Prifysgol Caerdydd wedi astudio'r effaith ar yr economi a chyllideb Cymru. Bydd Laura McAllister yn trafod effaith y pandemig gydag ymchwilwyr o raglen Dadansoddi Cyllid Cymru, Guto Ifan a Cian Tudur.  

Bydd y panel yn trafod cynrychiolaeth a hiliaeth drwy rannu profiadau personol o gydraddoldeb a chymdeithas yng Nghymru ac ystyried y camau ymlaen er mwyn gwella cynrychiolaeth. Yn cadeirio'r sgwrs mae Dr Marian Gwyn, Pennaeth Treftadaeth Race Council Cymru. 

Bydd pobl ifanc 16 ac 17 oed yn cael pleidleisio am y tro cyntaf yn etholiadau’r Senedd ym mis Mai 2021. Amcan y drafodaeth yma fydd ystyried sut mae modd sicrhau fod pobl ifanc yn manteisio ar yr hawl newydd i gyfrannu i’r broses ddemocrataidd mewn ffordd a fydd yn golygu mwy na tharo pleidlais ar adeg etholiad yn unig.  

Yn cadeirio bydd Dr Elin Royles, Adran Gwleidyddiaeth Ryngwladol Prifysgol Aberystwyth gyda Llywydd y Senedd, Elin Jones AS; Ifan Price, Aelod Senedd Ieuenctid Cymru a myfyriwr israddedig yn yr Adran Gwleidyddiaeth Ryngwladol a Siôn Evans, athro gwleidyddiaeth, Ysgol Bro Morgannwg. 

Ffilm a theledu, lleoliadau adloniant byw, darlledwyr sector cyhoeddus, perfformwyr a thimau cynhyrchu creadigol a dawnus; maent oll, a llawer iawn mwy, yn hanfodol er mwyn cynnal diwydiant creadigol sy’n ffynnu ac yn tyfu. Mewn adroddiad diweddar a fu’n edrych ar ergyd COVID-19, roedd y Pwyllgor yn pwyso ar Lywodraeth Cymru i weithredu ar frys er mwyn sefydlogi’r diwydiannau creadigol, sy’n bluen yn het Cymru. Cadeirydd y Pwyllgor, Helen Mary Jones AS, fydd yn arwain sgwrs i dwrio’n ddyfnach i'r heriau sy’n wynebu pob agwedd o’r sector a thrafod sut mae modd diogelu dyfodol y celfyddydau yng Nghymru. Ymhlith y bobl fydd ar y panel mae’r perfformiwr amryddawn Carys Eleri a Guto Brychan, Prif Weithredwr Clwb Ifor Bach.   

Beth yw’r ffordd orau o daclo ein dibyniaeth ar blastig un tro a lleihau sbwriel? A yw’r pandemig wedi newid ein hymddygiad a chynnig syniadau newydd i leihau ein heffaith ar yr hinsawdd? Ydyn ni’n dibynnu gormod ar ailgylchu yn lle canolbwyntio ar leihau defnydd yn y man cyntaf? Ai addysg yw’r ateb er mwyn achub ein hinsawdd? Mae llawer iawn i'w drafod, a llu o syniadau i'w rhannu, yn y sesiwn hon yng nghwmni Aelodau’r Senedd Ieuenctid yn rhan o’u hymchwiliad nhw i broblem Sbwriel a Gwastraff Plastig.