Anghydraddoldebau iechyd meddwl

Cysylltu'r dotiau: mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yng Nghymru

Dyma ail bennod adroddiad y Pwyllgor Iechyd a Gofal Cymdeithasol 'Cysylltu'r dotiau: Mynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yng Nghymru'.

 

---

Ar y dudalen hon:

— Anghydraddoldebau iechyd meddwl

— Pwy sy’n wynebu’r risg fwyaf?

— Ffactorau sy'n effeithio ar iechyd meddwl

— Penderfynyddion cymdeithasol iechyd meddwl

— Tlodi ac anfantais

— Budd-daliadau lles

— Cysgodi diagnostig

— Profiad o drawma

— Ein barn ni

— Cynnwys yr adroddiad

 

---

 

Anghydraddoldebau iechyd meddwl

Pwy sy’n wynebu’r risg fwyaf?

13. Dywedir yn aml y bydd un o bob pedwar o bobl yn dioddef problem iechyd meddwl bob blwyddyn. Gall cydnabod hyn fod yn ddefnyddiol i leihau stigma, ac annog pobl i siarad am eu hiechyd meddwl eu hunain neu ofyn am gymorth. Ond, gall hefyd gelu'r ffaith y gallai rhai unigolion, grwpiau neu gymunedau wynebu risg uwch nag eraill, a bod hyn yn aml yn cael ei gysylltu ag anghydraddoldebau ehangach mewn cymdeithas. Mae Blwch 1 yn nodi rhai o'r grwpiau a'r cymunedau y dywedwyd wrthym a allai fod yn wynebu risg arbennig.

 

Blwch 1:

14. O fewn y grwpiau hyn, gall profiadau unigolion fod yn wahanol iawn, a gall y croestoriad o wahanol anghydraddoldebau a nodweddion waethygu effaith anghydraddoldebau gwahanol a chynyddu rhwystrau (gweler Blwch 2 am enghreifftiau). Wrth ystyried iechyd meddwl, cymorth a gwasanaethau, rhaid canolbwyntio ar yr unigolyn cyfan yn hytrach na'i leihau i agweddau ar ei hunaniaeth, ei gyflwr neu ei ddiagnosis.[17]

 

Blwch 2:

15. Gall rhai o'r ffyrdd y mae gwahanol bobl yn profi anghydraddoldebau iechyd meddwl fod yn benodol i'r grwpiau neu gymunedau y maent yn perthyn iddynt; mae profiadau eraill yn fwy cyffredinol. Mae Blwch 3 yn crynhoi rhai o'r profiadau a ddisgrifiwyd i ni.

 

Blwch 3:

16. Nid ydym wedi gallu archwilio profiadau pob grŵp neu gymuned fel rhan o un ymchwiliad. Yn wir, byddai diffinio profiadau unigolion o anghydraddoldebau iechyd meddwl ar sail eu nodweddion yn unig yn gorsymleiddio materion. Fodd bynnag, mae canolbwyntio ar brofiadau rhai grwpiau penodol (gan gynnwys y rhai a amlygwyd ym Mlwch 4) wedi ein helpu i archwilio materion systemig ehangach sy'n gysylltiedig ag anghydraddoldebau iechyd meddwl, gan gynnwys stigma a gwahaniaethu, gwasanaethau anhyblyg, a diffyg cymorth cydgysylltiedig.

 

Blwch 4:

 

Nôl i dop y dudalen

 

 

Ffactorau sy'n effeithio ar iechyd meddwl

Penderfynyddion cymdeithasol iechyd meddwl

17. Yn ystod ein gwaith rydym wedi clywed am oblygiadau iechyd meddwl nifer o ffactorau allanol, gan gynnwys ansicrwydd o ran incwm, tai gwael, gwahaniaethu ac ofn, cywilydd a sarhad, trawma, unigrwydd ac unigedd, a diffyg llais, dewis a rheolaeth. Siaradodd Mencap Cymru ar ran nifer o'r rhai a roddodd tystiolaeth pan ddywedodd:

"The key to erasing mental health inequalities is to address the underlying causes of mental ill-health We feel that for most people with a learning disability, mental health problems are not the result of an internal problem, but a result of the external."[34]

 

18. Thema gref yn y dystiolaeth oedd bod y 'model meddygol' traddodiadol o iechyd meddwl—lle mae darparu cymorth a thriniaeth yn cael ei arwain gan ddiagnosis o gyflwr—yn methu â chydnabod a mynd i'r afael ag anghenion ehangach pobl oherwydd gall yr anghenion dynol sydd wrth wraidd iechyd meddwl gwael person gael eu hanwybyddu neu fethu â chael eu harchwilio’n ddigonol. Mae'r canlyniadau'n cynnwys canolbwyntio ar driniaeth yn lle mynd i'r afael ag achosion sylfaenol; dulliau gweithio mewn seilo; a llwybrau cleifion rhy gaeth ac anhyblyg.

19. Mae gan feddyginiaeth rôl bwysig wrth drin problemau iechyd meddwl, ond clywsom bryderon ei fod yn rhy aml yn cael ei ddefnyddio fel 'rhwymyn' ar gyfer pobl sy'n cael trafferth â'u hiechyd meddwl ac nad oes llawer yn cael ei wneud i fynd i'r afael â'u problemau sylfaenol. Dywedodd Adferiad fod cyffuriau gwrthiselder yn cael eu rhagnodi’n eang ar gyfer problemau sydd angen cymorth ymarferol i’w datrys mewn gwirionedd (er enghraifft, problemau gyda thai, diweithdra neu berthnasoedd camdriniol. Ychwanegodd:

“Mewn rhai cymunedau o dan anfantais, mae gwrthiselyddion yn cael eu hystyried fel yr “unig ateb” i safon druenus o fywyd, yn enwedig i fenywod.[35]

 

20. Esboniodd Dr Jen Daffin o Seicolegwyr dros Newid Cymdeithasol, lle mae iechyd meddwl gwael yn deillio o ffactorau neu amgylchiadau allanol, ni all meddyginiaeth wneud fawr ddim i fynd i'r afael â'r achosion sylfaenol na helpu pobl i newid eu hamgylchiadau, a gall y defnydd hirdymor o feddyginiaethau fod yn niweidiol mewn gwirionedd.[36] Yn yr un modd, dywedodd Andy Bell o'r Ganolfan Iechyd Meddwl y byddai mwy o gydnabyddiaeth o ffactorau sy'n gallu cyfrannu at iechyd meddwl gwael yn darparu cyfleoedd i fynd i'r afael â'r materion sylfaenol, a chefnogi pobl i fyw'n dda ac i wella.[37]

21. Y flaenoriaeth gyntaf yn nogfen gyfredol Llywodraeth Cymru, Law yn Llaw at Iechyd Meddwl: Cynllun Cyflawni 2019-22, yw:

"Gwella iechyd meddwl a llesiant a lleihau anghydraddoldebau – trwy ganolbwyntio ar gryfhau ffactorau amddiffynnol".[38]

 

22. Ym mis Medi 2022, dywedodd y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant fod ffactorau amddiffynnol sy'n cyfrannu at iechyd meddwl da yn cynnwys perthnasoedd cryf, teimladau o ddiogelwch a diogeledd, gallu cael gafael ar fwyd a chynhesrwydd, cyflogaeth (ar gyfer incwm, ffocws amddiffynnol a chysylltiad), tai da, a mynediad at wasanaethau cyhoeddus cefnogol. Ychwanegodd fod dull trawslywodraethol cyfannol Llywodraeth Cymru o fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd meddwl yn cael ei adlewyrchu yn ei buddsoddiad ychwanegol mewn iechyd meddwl: £50m yn 2022-23 yn codi i £90m yn 2024-25.[39]

 

Nôl i dop y dudalen

 

Tlodi ac anfantais

23. Cafodd y cysylltiad strwythurol rhwng tlodi ac iechyd meddwl gwael ei amlygu gan lawer. Clywsom bryderon sylweddol hefyd am effaith bosibl costau byw cynyddol ar yr anghydraddoldebau presennol. Dywedodd Dr Tracey Cooper o ICC wrthym ym mis Mai 2022 ei bod yn rhagweld y byddai'r sefyllfa i bobl sy’n wynebu risg o anghydraddoldeb iechyd meddwl yn dirywio o ganlyniad i gynnydd yng nghostau byw,[40] ac ym mis Medi 2022 dywedodd Prif Swyddog Meddygol Cymru ei fod yn poeni am effaith costau byw cynyddol ar allu pobl i wresogi eu cartrefi ac i fforddio bwyd iach.[41]

24. Yn ôl Dr Jen Daffin, mae'r berthynas rhwng tlodi ac iechyd meddwl yn un ddwy ffordd—gall tlodi fod yn achos ac yn ganlyniad i iechyd meddwl gwael a thrallod. Ychwanegodd y gallai methu â chydnabod effaith tlodi fod yn rhwystr i ddod o hyd i atebion:

“…why, when we know that these things are causing people distress, would we just look to medicate that and to hide that distress? What we're seeing is not a tsunami of mental illness, but a tsunami of distress. And so the long-term solution to this, to break intergenerational cycles of mental health problems, of trauma, of distress, of poverty, is to go upstream and figure out how do we break that cycle".[42]

 

25. Wrth roi enghraifft i ddangos y pwynt hwn, nododd Andy Bell y gallai pobl y mae eu hiechyd meddwl gwael yn deillio o fyw mewn tlodi neu ansicrwydd o ran incwm, neu sydd mewn perygl o fod yn ddigartref drwy golli tenantiaeth neu yn sgil colli taliadau morgais, gael presgripsiwn o ddulliau traddodiadol fel meddyginiaeth neu therapïau siarad. Fodd bynnag, er y gall hyn drin eu symptomau iechyd meddwl, ni fydd dulliau o'r fath yn datrys y materion sylfaenol.[43]

26. Mae'r Ganolfan Iechyd Meddwl wedi cyhoeddi cynigion y mae'n dadlau y gallent gynyddu incwm neu ostwng costau ar gyfer y bobl dlotaf, neu wella gwasanaethau yn yr ardaloedd â'r angen mwyaf.[44] Mae rhai o'r cynigion hyn eisoes wedi cael eu gweithredu, yn rhannol o leiaf, gan Lywodraeth Cymru (megis prydau ysgol am ddim a chyflwyno'r Cyflog Byw Gwirioneddol mewn gofal cymdeithasol), ac eraill o fewn cymhwysedd datganoledig (megis gwella darpariaeth cyngor ariannol, cynyddu'r cyflenwad o dai rhent cymdeithasol sy'n ynni effeithlon, gwella mynediad at feiciau am ddim neu rad, neu leihau ysmygu). Ymhlith yr atebion eraill a awgrymwyd i ni ar gyfer mynd i'r afael â'r anghydraddoldebau iechyd meddwl sy’n wynebu pobl sy'n byw mewn tlodi neu dan anfantais oedd gwella mynediad at wasanaethau cyngor ar gyfer tai a dyledion, yn ogystal â gwasanaethau fel cymorth cyfreithiol.[45] Awgrymodd Gofal a Thrwsio Cymru mai un cam ymarferol fyddai i Lywodraeth Cymru weithio gyda sefydliadau fel Dŵr Cymru i gynnwys gwybodaeth am gymorth iechyd meddwl mewn llenyddiaeth cwsmeriaid.[46]

27. Cytunodd y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant fod tlodi yn ffactor allweddol mewn trallod meddwl. Disgrifiodd gostau byw cynyddol fel prif bryder Llywodraeth Cymru, ac amlinellodd gamau gweithredu gan gynnwys cymorth tanwydd i bobl ar incwm isel, camau i sicrhau bod gofalwyr yn gallu cael cymorth ariannol, ac un gronfa gynghori. Dywedodd fod Llywodraeth Cymru, yn 2022-23, yn gwario hyd at £1.6 biliwn ar gymorth wedi'i dargedu a chymorth cyffredinol, a chyngor a gwybodaeth yn ymwneud â chostau byw.[47]

 

Nôl i dop y dudalen

 

Budd-daliadau lles

28. Awgrymodd yr Athro Rob Poole o'r Ganolfan Iechyd Meddwl a Chymdeithas ym Mhrifysgol Bangor y gallai datganoli'r cyfrifoldeb dros naill ai'r system asesu budd-daliadau neu'r system fudd-daliadau ehangach i Gymru alluogi Llywodraeth Cymru i liniaru tlodi drwy fynd i'r afael â rhwystrau a allai fel arall atal pobl rhag cael mynediad at fudd-daliadau y mae ganddynt hawl iddynt.[48] Gwnaed galwadau tebyg gan Triniaeth Deg i Fenywod Cymru, a awgrymodd y gallai datganoli nawdd cymdeithasol a budd-daliadau helpu i gefnogi a grymuso pobl anabl, lleihau eu hanghenion am wasanaethau iechyd meddwl, a lleihau'r tebygolrwydd y byddant yn byw mewn tlodi.[49]

 

Blwch 5:

 

Nôl i dop y dudalen

 

Cysgodi diagnostig

29. Gall methu â defnyddio dull sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn ac ystyried penderfynyddion ehangach iechyd meddwl arwain at gysgodi diagnostig, lle rhoddir gormod o ffocws ar brif ddiagnosis y person. Gall pobl gael eu hanfon yn ôl ac ymlaen rhwng gwahanol wasanaethau neu eu hallgau o wasanaethau yn gyfan gwbl. Dyma rai o’r materion penodol a godwyd gyda ni:

• Gall pobl sydd wedi cael diagnosis o anhwylderau personoliaeth wynebu risg arbennig o stigma neu ddiffyg cymorth. Mae hyn yn aml yn cynnwys menywod sydd wedi profi camdriniaeth neu drais, ac rydym wedi clywed y gallant weithiau gael diagnosis amhriodol o anhwylderau personoliaeth pan allai eu symptomau fod yn ymatebion arferol i drawma mewn gwirionedd.[60] Yn ôl Andy Bell, gall pobl sydd â diagnosis o'r fath gael triniaeth negyddol gan weithwyr iechyd proffesiynol, gael eu beio neu wynebu stigma am eu profiadau, profi trafferth yn cael cymorth, neu brofi diffyg tosturi.[61]
• Gellir ystyried problemau iechyd meddwl fel canlyniad anochel niwrowahaniaeth, gan adael pobl niwrowahanol yn methu â chael cymorth iechyd meddwl.[62]
• Gall pobl sydd ag anabledd dysgu ganfod bod eu hymddygiad yn cael ei ystyried yn rhan o'u hanabledd dysgu neu eu cyflwr, neu’n cael ei briodoli iddo, pan fyddant mewn gwirionedd yn profi iechyd meddwl gwael neu hyd yn oed argyfwng iechyd meddwl.[63]
• Mae camddefnyddio sylweddau yn gallu bod yn symptom o iechyd meddwl gwael ac yn ganlyniad i iechyd meddwl gwael, ond gall gweithio mewn seilos olygu bod cymorth ar gyfer iechyd meddwl yn cael ei wrthod hyd nes bod y problemau camddefnyddio sylweddau yn cael sylw. Ceir llwybrau triniaeth ar gyfer 'diagnosis deuol' (hynny yw, ar gyfer problemau iechyd meddwl a chamddefnyddio sylweddau), ond efallai na fyddant yn gweithio'n effeithiol ledled Cymru.[64]

 

Nôl i dop y dudalen

 

Profiad o drawma

30. Mae trawma yn deillio o ddigwyddiad, cyfres o ddigwyddiadau, neu gyfres o amgylchiadau y mae unigolyn yn eu profi fel rhai niweidiol yn gorfforol neu’n emosiynol neu fel rhai sy’n bygwth bywyd, ac sy’n cael effeithiau andwyol parhaol ar weithrediad neu les meddyliol neu gorfforol yr unigolyn. [65] Gydol ein hymchwiliad rydym wedi clywed bod trawma yn un o achosion pwysig iechyd meddwl gwael, ond nad yw modelau gwasanaeth iechyd meddwl traddodiadol yn ei ystyried yn ddigonol. Dywed Seicolegwyr dros Newid Cymdeithasol fod hyn yn parhau annhegwch iechyd meddwl gan ei fod yn cuddio’r atebion angenrheidiol o’r golwg. [66] Gan ehangu ar y pwynt hwn mewn tystiolaeth lafar, dywedodd Dr Jen Daffin fod gan 81 y cant o bobl sy’n cael diagnosis o anhwylderau personoliaeth hanes o drawma, ond bod cysgodi diagnostig, ynghyd â methiant i archwilio trawma unigolion, yn eu hatal rhag derbyn cymorth ar gyfer eu trawma neu faterion sy'n gysylltiedig â thrallod.[67]

 

Nôl i dop y dudalen

 

Ein barn ni

31. Credwn, fel cymdeithas, ac fel llunwyr polisïau, fod angen i ni ddatblygu naratif cyffredin a chydlynol am iechyd meddwl sy'n glir bod iechyd meddwl yn golygu mwy na phresenoldeb neu absenoldeb salwch meddwl. Er bod angen i ni sicrhau bod cefnogaeth effeithiol i bobl sy'n profi amrywiaeth o broblemau iechyd meddwl, mae angen i ni hefyd adeiladu a chynnal mwy o ffocws ar achosion salwch meddwl a'r hyn sydd ei angen i greu llesiant meddyliol da, a dealltwriaeth o’r rhain. Byddai hyn yn helpu i leihau stigma, a gwella dealltwriaeth nad yw trallod llawer o bobl yn deillio o rywbeth sydd o'i le arnynt, yn hytrach mae'n ymateb dealladwy i'w hamgylchedd, eu hamgylchiadau a/neu ddigwyddiadau andwyol. Mae hyn yn golygu cydnabod bod iechyd meddwl yn gymhleth, gyda llawer o ffactorau yn cydadweithio gan gynnwys amgylchiadau meddyliol, corfforol, ysbrydol ac allanol. Yn ogystal, ar gyfer iechyd meddwl da, rhaid diwallu anghenion 'perthynol' pobl (h.y. cael perthynas ddiogel a chefnogol gyda theulu, ffrindiau, a chymunedau) hefyd.

32. Mae iechyd meddwl, i raddau helaeth, wedi’i ffurfio gan yr amgylcheddau cymdeithasol, economaidd a ffisegol y mae pobl yn byw ynddynt. Gall problemau iechyd meddwl effeithio ar unrhyw un, ond mae rhai grwpiau o bobl mewn perygl anghymesur. Byddem yn annog Llywodraeth Cymru, wrth iddi ddatblygu ei strategaeth newydd ar gyfer iechyd meddwl, i adolygu'r dystiolaeth a gasglwyd gennym, ac i fyfyrio a fydd ei strategaeth yn diwallu’n ddigonol anghenion amrywiol y grwpiau niferus a allai fod mewn perygl.

33. Rydym yn cytuno â'r Ganolfan Iechyd Meddwl a Chymdeithas ym Mhrifysgol Bangor nad yw anghydraddoldebau iechyd meddwl, fel mathau eraill o anghydraddoldeb, yn effeithio ar grwpiau arwahanol, difreintiedig yn unig. Yn hytrach, byddai pob sector o gymdeithas yn profi buddion diriaethol o leihau anghydraddoldeb. [68] Yn anffodus, nid ydym yn byw mewn cymdeithas sy'n hollol gynhwysol, sy’n derbyn gwahaniaethau, a lle mae pawb yn teimlo eu bod yn perthyn. I ormod o lawer o bobl, mae rhwystrau sylweddol rhag cael mynediad at wasanaethau, cyfleoedd, a chymryd rhan mewn gweithgareddau bob dydd. Mae'r rhai sy'n profi anfantais a gwahaniaethu mewn cymdeithas yn wynebu risg uwch o lawer o iechyd meddwl gwael, a hefyd yn llai tebygol o allu cael mynediad at gymorth priodol. Mae pa mor agored yw pobl i broblemau iechyd meddwl yn aml yn gysylltiedig ag anghydraddoldebau mewn cymdeithas. Mae hyn yn cynnwys anghydraddoldebau sy'n gysylltiedig â nodweddion gwarchodedig a ffactorau eraill fel tlodi, tai annigonol, a diffyg mynediad at addysg neu gyflogaeth.

34. Nod strategaeth iechyd meddwl bresennol Llywodraeth Cymru yw mynd i'r afael â'r ystod o ffactorau sy'n effeithio ar iechyd meddwl drwy weithio ar draws portffolios Gweinidogol. Fodd bynnag, er ein bod yn croesawu'r dull trawsbynciol hwn, rhaid inni gydnabod nad yw pob un o'r ysgogiadau polisi, deddfwriaethol ac ariannol sydd eu hangen i fynd i'r afael â thlodi neu benderfynyddion cymdeithasol eraill iechyd meddwl o fewn rheolaeth Llywodraeth Cymru. Mae eraill yn cael eu rheoli gan Lywodraeth y DU, a dim ond ceisio dylanwadu ar y defnydd ohonynt y gall Llywodraeth Cymru ei wneud.

35. Mae effaith costau byw cynyddol a'r pwysau cynyddol ar gyllid y cartref ar iechyd meddwl a llesiant yn bryder dybryd. Rydym yn croesawu’r cymorth gyda biliau ynni i bobl ar incwm isel, a'r camau sy'n cael eu cymryd gan Lywodraeth Cymru i sicrhau bod gofalwyr a theuluoedd agored i niwed yn gallu cael mynediad at gymorth. Fodd bynnag, mae'n bosibl y bydd llawer o unigolion a theuluoedd yn dal i'w chael hi'n anodd, gyda goblygiadau i'w hiechyd meddwl a'u llesiant, a rhaid gwneud pob ymdrech i sicrhau bod pobl yn cael eu cefnogi.

36. Nodwn yr awgrym y gallai datganoli budd-daliadau, neu’r gwaith o weinyddu budd-daliadau, fod yn fecanwaith ar gyfer gwella iechyd meddwl a llesiant. Rydym hefyd yn nodi ymrwymiadau'r Rhaglen Lywodraethu a'r Cytundeb Cydweithio yn hyn o beth. Mae safbwyntiau gwahanol o fewn y Pwyllgor ynglŷn ag a fyddai hyn yn effeithiol neu'n briodol. Fodd bynnag, rydym i gyd yn cytuno y byddai'n helpu i lywio'r drafodaeth pe bai gwaith archwiliadol Llywodraeth Cymru yn cynnwys comisiynu adolygiad annibynnol, ac ymchwil bellach pe bai ei hangen, i'r effaith y byddai unrhyw ddatganoli o'r fath yn ei chael ar fynd i'r afael ag anghydraddoldebau iechyd corfforol a meddyliol yng Nghymru.

37. Er efallai na fydd salwch meddwl difrifol a pharhaus yn cael ei achosi gan benderfynyddion allanol ehangach iechyd meddwl, gall ffactorau megis iechyd corfforol gwael, incwm ansicr a thangyflogaeth waethygu'r salwch meddwl gwaelodol. Rydym yn croesawu'r newyddion gan y Dirprwy Weinidog Iechyd Meddwl a Llesiant ei bod yn gweithio gyda rhanddeiliaid i sicrhau bod strategaeth iechyd meddwl newydd Llywodraeth Cymru yn diwallu anghenion pobl sydd â salwch meddwl difrifol a pharhaus. Yn ogystal â sicrhau eu bod yn cael y driniaeth a'r gefnogaeth arbenigol sydd ei hangen arnynt, rhaid cymryd camau hefyd i liniaru'r niwed a all ddeillio o ffactorau fel iechyd corfforol gwaeth a chyflogaeth ansicr.

38. Mae'n bryder sylweddol i ni fod cyfranogwyr yn ein grŵp ffocws o Senedd Ieuenctid Cymru wedi dweud wrthym fod pobl ifanc yn gweld darpariaeth CAMHS fel jôc ac nad oeddent yn gweld unrhyw bwynt i atgyfeiriadau at CAMHS oherwydd amseroedd aros hir, cymorth yn cael ei wrthod, neu eu bod yn cael cynnig cymorth annigonol. Gwnaeth ein trafodaethau gyda phobl ifanc sydd wedi cael profiad o drosglwyddo o CAMHS i wasanaethau iechyd meddwl i oedolion hefyd amlygu problemau sylweddol y mae angen mynd i'r afael â nhw, ac rydym yn annog Llywodraeth Cymru i ystyried yr argymhellion a wnaed gan Mind Cymru yn ei adroddiad ym mis Mai 2022, Sortiwch y Switsh.[69]

39. Yn ei adroddiad diweddar, Meddyliau Iau o Bwys, galwodd Pwyllgor Iechyd Meddwl a Llesiant Senedd Ieuenctid Cymru am adolygu a diwygio CAMHS. Wrth wneud yr argymhelliad, dywedodd:

“Argymhellodd y Senedd Ieuenctid gyntaf y dylid adolygu CAMHS fel mater o frys, er mwyn lleihau amseroedd aros a darparu'r cyllid a'r capasiti i ddarparu cymorth Mae ein hymgynghoriad yn dweud wrthym fod dirfawr angen mwy o waith yn y maes hwn, gan fod y materion a amlygwyd gan ein rhagflaenydd yn 2020 yr un mor berthnasol heddiw, a gall yr effaith y mae’n ei chael ar bobl ifanc yn y cyfamser fod yn ddinistriol.

[…]

Rydym am weld CAMHS yn cael eu diwygio a'i hailwampio. Gwyddom fod y system yn methu, ac oherwydd hyn yr ydym yn poeni na chaiff y buddsoddiad ariannol pellach hwnnw’r effaith a ddymunir”.[70]

 

40. Rydym yn cytuno gyda Senedd Ieuenctid Cymru bod angen gwaith ar fyrder i sicrhau bod CAMHS yn addas i’r diben, ac rydym yn galw’n daer ar Lywodraeth Cymru i ystyried ac ymateb i’r argymhellion yn Meddyliau Iau o Bwys.

 

Nôl i dop y dudalen

 

 

---

 

 

Tabl Cynnwys

— Rhagair y Cadeirydd

— Argymhellion

— Crynodeb

— Cyflwyniad

— Anghydraddoldebau iechyd meddwl

— Gwasanaethau sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn

— Caiff iechyd meddwl ei wneud mewn cymunedau

— Presgripsiynu cymdeithasol

— Y gweithlu

— Gweithredu trawslywodraethol cydgysylltiedig

— Diwygio Deddf Iechyd Meddwl 1983

— Atodiad: Cefnogaeth iechyd meddwl ac emosiynol